THÀNH XÁ VỆ - KINH ĐÔ PHẬT GIÁO

KÌ VIÊN TỊNH XÁ

📍(Vào đây để đến vị trí Thành Xá Vệ hiện nay)
Từ nhân duyên trong một chuyến đi đến Vương Xá (Rājagaha), Ngài Trưởng giả Anāthapiṇḍika (Cấp Cô Độc – nghĩa là người luôn giúp đỡ, nuôi dưỡng kẻ cô đơn, bần hàn) gặp Đức Phật, nghe pháp và phát tâm quy y. Khi trở về quê nhà Xá Vệ, ông muốn cúng dường một nơi rộng rãi, yên tĩnh để Đức Phật và Tăng đoàn có chỗ cư trú. Ông thương lượng mua khu vườn của Thái tử Kỳ-đà (Jeta). Thái tử ban đầu không đồng ý, nói đùa rằng chỉ bán nếu trải vàng đầy mặt đất. Trưởng giả lập tức mang vàng trải kín, khiến Thái tử kinh ngạc. Cảm phục tấm lòng thành, Thái tử Kỳ-đà hiến luôn phần đất còn lại và cùng ông dựng tinh xá. Vì vậy, khu vườn có tên “Kỳ Thọ Cấp Cô Độc Viên” (Jetavana Anāthapiṇḍikassa ārāma) – nghĩa là vườn của Thái tử Kỳ-đà và Trưởng giả Cấp Cô Độc. Đức Phật ở Xá Vệ tổng cộng: 22 mùa an cư kiết hạ (vassa) trong đó có:
o 19 năm tại Kỳ Viên (Jetavana) do ông Cấp Cô Độc cúng dường.
o 3 năm tại Đông Viên (Pubbārāma / Tịnh xá Kỳ hoàn) do bà Visākhā xây dựng và cúng dường.

📘 Đọc phần lịch sử Đức Phật và thành Xá Vệ tại đây: Đức Phật và Thánh Xá Vệ (bản PDF)

CÂY BỒ ĐỀ ANAN

📍(vào đây để đến Vị trí Cây Bồ Đề Anan trong Kì Viên Tịnh Xá)
Cây Bồ Đề Anan nhìn từ hướng đông

✅Đức Phật thành đạo dưới cội Bồ Đề ở Bodh Gaya. Từ đó cây Bồ Đề trở thành biểu tượng thiêng liêng. Khi Đức Phật đi hoằng Pháp nơi khác, rất nhiều người từ rất xa đến Xá Vệ để xin được diện kiến Đức Phật nhưng không thể khiến họ khá buồn rầu. Một lần, vua Ba-tư-nặc (Pasenadi) cùng đại chúng đến Kỳ Viên nhưng Đức Phật đi vắng. Mọi người đều bối rối và rất mong có nơi để lễ bái thay cho việc trực tiếp gặp Đức Phật. Từ các sự kiện này, Trưởng lão Ananda mới lấy một nhánh (chiết cành) từ cây Bồ Đề gốc ở Bodh Gaya, mang về trồng trong khuôn viên Kỳ Viên Tịnh Xá trở thành “Anandabodhi” (Cây Bồ Đề Ananda). Từ đó cây Bồ Đề này:
- Cây được dựng làm biểu tượng nhắc nhớ Đức Phật khi Ngài đi vắng và trở thành nơi cư sĩ và Tăng Ni hành lễ, cúng dường, tạo duyên lành.
- Đây là một trong những biểu tượng tôn giáo đầu tiên ngoài hình tượng Đức Phật (vì thời kỳ đó chưa tạc tượng Phật, chỉ thờ cây Bồ Đề, bánh xe pháp, tháp…).

(📷 vào đây để xem ảnh cây Bồ Đề Anan từ hướng nam)

(📷 vào đây để xem ảnh cây Bồ Đề Anan từ hướng Bắc)

(📷 vào đây để xem ảnh cây Bồ Đề Anan từ hướng tây nam)

(📷 vào đây để xem ảnh cây Bồ Đề Anan)

(📷 vào đây để xem ảnh cây Bồ Đề Anan)

✅Trong nhiều năm, Đức Phật không có thị giả cố định. Các Tỳ-kheo thay nhau phụng sự, nhưng đôi khi không chu toàn. Tăng đoàn đề nghị nên lựa chọn một người thị giả chính thức, luôn theo sát Ngài và các vị đại đệ tử như Xá Lợi Phất, Mục Kiền Liên, Ca Diếp, A Nan… đều được đề nghị nhưng cuối cùng, Đức Phật lại chỉ định Ananda do Ngài đa văn nhưng rất khiêm nhường. Điều gây ngạc nhiên là Ananda, trước khi đồng ý làm thị giả, đã đặt ra 8 điều kiện (nhiều kinh ghi 4 điều chính, nhưng bản Pali thường ghi 8), gồm:
1. Không nhận y áo, vật thực đặc biệt do Đức Phật cho (để tránh đặc quyền).
2. Không cùng đi theo ăn cơm ở nhà thí chủ do Đức Phật mời riêng.
3. Không cho phép ở chung phòng hay nằm chung giường với Đức Phật.
4. Không theo Đức Phật đi nơi này nơi kia khi chưa được mời.
5. Nếu Đức Phật được thí chủ cúng dường y áo, thực phẩm… thì Ananda có quyền thay mặt nhận và phân phát lại cho Tăng đoàn.
6. Nếu có ai muốn gặp Đức Phật mà xa lạ, Ananda có quyền quyết định cho vào hay không, để giữ sự tĩnh lặng cho Ngài.
7. Nếu Đức Phật được mời riêng đi đâu, Ananda có quyền thay mặt từ chối hoặc sắp xếp để bảo đảm thời khóa tu tập.
8. Nếu có thắc mắc về pháp, Ananda được quyền hỏi ngay và Đức Phật sẽ giảng giải cho.
Đức Phật đồng ý tất cả các điều kiện, ca ngợi trí tuệ và lòng khiêm cung của Ananda. Từ đó Ananda chính thức trở thành thị giả thân cận nhất của Đức Phật, suốt 25 năm cho đến ngày Đức Phật nhập Niết Bàn. Nhờ Ananda luôn đi theo, lắng nghe, mà sau khi Phật diệt độ, ông đã tụng lại toàn bộ Kinh tạng trong kỳ kết tập lần thứ nhất tại hang Thất Diệp để chúng ta có kinh sách ngày nay.
(📷 vào đây để xem ảnh Thất của Ngài Anan sát ngay hương thất Phật)

(📷 vào đây để xem ảnh Thất của Ngài Anan nhìn từ Hương thất Phật)

HAI ĐẠI THÍ CHỦ & PHẬT TÍCH KHÁC

✅Cấp Cô Độc (tiếng Pāli: Anāthapiṇḍika, nghĩa là “người chu cấp cho kẻ cô đơn và nghèo khổ”) vốn là tôn hiệu do dân chúng và Đức Phật gọi ông, bởi tấm lòng từ bi và hạnh bố thí vô song. Tên thật của ông là Sudatta, một đại phú thương giàu có ở thành Xá Vệ (Śrāvastī), thuộc vương quốc Kosala (Ấn Độ cổ đại). Sudatta vốn là thương nhân giàu sang, nhưng nổi tiếng không phải nhờ của cải mà vì tấm lòng quảng đại. Ông thường giúp đỡ những người nghèo, bệnh tật, mồ côi và cả người hành khất không nơi nương tựa, chính vì vậy, danh xưng Anāthapiṇḍika ra đời – ám chỉ người nuôi dưỡng, bảo bọc cho những kẻ không có nơi nương tựa. Trong một chuyến đi buôn đến thành Vương Xá (Rājagaha), Sudatta có duyên gặp Đức Phật và nghe pháp lần đầu tiên. Ông vô cùng xúc động, tâm bừng sáng, liền phát nguyện trở thành cư sĩ hộ pháp suốt đời, bảo trợ Tam Bảo. Sau khi trở về Xá Vệ, Sudatta quyết tâm tìm nơi thích hợp để cúng dường Đức Phật và Tăng đoàn.
Để có chỗ cho Tăng đoàn, ông ngỏ ý mua lại khu vườn của Thái tử Kỳ Đà (Prince Jeta). Ban đầu thái tử không muốn bán, nhưng khi thấy Sudatta quyết chí, Thái tử ra điều kiện: phải trải vàng đầy khắp đất vườn thì mới bán. Sudatta lập tức mang vàng phủ kín mặt đất để mua vườn. Cảm phục lòng thành ấy, Thái tử Kỳ Đà hiến luôn phần cây trong vườn, vì vậy, khu tinh xá được đặt tên là Kỳ Viên Tinh Xá (Jetavana Anāthapiṇḍika-ārāma), nghĩa là “Vườn Kỳ Đà – Cấp Cô Độc” và trở thành nơi Đức Phật an trú lâu dài nhất: 19 mùa an cư kiết hạ trong tổng số 45 năm hoằng pháp.
Ngài Cấp Cô Độc được xem là vị thí chủ cư sĩ lớn nhất trong thời Đức Phật, hộ trì giáo pháp không mệt mỏi. Ông thường xuyên bố thí, cúng dường, đồng thời cũng khuyên răn người khác làm việc thiện. Trong nhiều bài kinh, Đức Phật tán thán ông là tấm gương cư sĩ tại gia, lấy việc giúp đời, hộ trì Tam Bảo làm đạo. Trước khi mất, ông được Đức Phật chỉ dạy về pháp quán niệm để an tâm (Tứ Niệm xứ vốn chỉ dành cho chư Tăng) và sau khi lâm chung, ông được ghi nhận là một trong những cư sĩ hộ pháp vĩ đại nhất, công đức sánh cùng các đại thí chủ trong lịch sử Phật giáo.
📍(Vào đây để đến Vị trí Nhà Ngài Cấp Cô Độc)
(📷 vào đây để xem ảnh nhà Ngài Cấp Cô Độc từ hướng Tây

✅Là con gái trưởng giả giàu có ở thành Bhaddiya, kết hôn với con trai trưởng giả Migāra tại Xá Vệ (tên Puniṇṇa, có bản dịch ghi là Puṇṇavaddhana**). Bản thân ngài Migāra là một trưởng giả giàu có ở thành Xá Vệ (Śrāvastī), nổi tiếng về tài sản nhưng ban đầu theo ngoại đạo (không theo Phật). Khi mới về nhà chồng, Visākhā thấy cha chồng (Migāra) không tôn kính Đức Phật. Một lần, Migāra đang cúng dường ngoại đạo, quay lưng về phía Đức Phật khi Ngài đến thuyết pháp. Visākhā liền khuyên ông rằng:“Nếu cha đã quay lưng với Đức Thế Tôn, thì cũng giống như cha quay lưng với mặt trời, che lấp ánh sáng chân thật.” Lời nói ấy khiến Migāra xúc động, nhận ra lỗi lầm. Sau đó ông nghe Đức Phật giảng pháp, chứng quả Tu-đà-hoàn (Sotāpanna). Nhờ Visākhā mà Migāra được “tái sinh” trong Phật pháp, nên ông gọi bà là “Mẹ”. Từ đó bà được biết đến với danh hiệu Migāramātā – Mẹ của Migāra và được xem là tấm gương của sự hiếu hạnh. Bà cũng là một trong hai đại thí chủ lớn nhất thời Đức Phật (cùng với ông Cấp Cô Độc). Bà cúng dường Đông Viên (Pubbārāma) – nơi Đức Phật cư trú 3 mùa an cư. Bà cũng nổi tiếng về tám loại cúng dường thường xuyên cho Tăng đoàn (y áo, thuốc men, thức ăn, chỗ ở, v.v.).
📍(Vào đây để đến Vị trí Tịnh Xá Kì Hoàn)
(📷 vào đây để xem ảnh trụ đá do vua A Dục dựng đánh dấu Tịnh Xá Kì Hoàn)

(📷 vào đây để xem ảnh Tịnh Xá Kì Hoàn)

(📷 vào đây để xem ảnh Tịnh Xá Kì Hoàn)

(📷 vào đây để xem ảnh Tịnh Xá Kì Hoàn)

(📷 vào đây để xem ảnh Tịnh Xá Kì Hoàn)

✅Aṅgulimāla (nghĩa là “Vòng hoa ngón tay”), vốn tên là Ahimsaka (người không bạo hại), là 1 học trò giỏi đến mức bị thầy ganh ghét, xúi giục rằng nếu muốn chứng đạo cao phải giết người và lấy 100 ngón tay xâu thành vòng hoa. Vô Não nghe theo, giết người, gieo kinh hoàng khắp Xá Vệ cho đến khi đã giết 999 người, Vô Não định giết thêm một người nữa (có truyền thuyết nói là vì không tìm được ai do ai cũng sợ. nên Vô não định giết cả mẹ mình cho đủ 100) để đủ số. Ông gặp Đức Phật trên đường, Đức Phật bình thản đi bộ, Vô Não chạy theo nhưng không sao đuổi kịp. Ông hét: “Sa-môn, hãy dừng lại!”. Đức Phật đáp: “Ta đã dừng lại từ lâu, chỉ có ngươi chưa dừng.” Câu nói ấy khiến Vô Não tỉnh ngộ. Ông quăng vũ khí, xin quy y, xuất gia tu tập theo Phật và tu tập tinh tấn và chứng quả A-la-hán. Trường hợp của ông được trở thành bài học và tấm gương cho sự buông bỏ, từ bi của xã hội, quay đầu là bờ không bao giờ là muộn
(📷 vào đây để xem ảnh trụ đá do vua A Dục dựng đánh dấu Tịnh Xá Kì Hoàn)

(📷 vào đây để xem ảnh Tịnh Xá Kì Hoàn)

✅Khi Đức Phật đến thành Xá Vệ, là kinh đô lớn của vương quốc Kosala, -Kinh đô của Kinh đô do vua các nước xung quanh đều là Chư hầu của vua Ba Tư Nặc- Xá vệ là trung tâm tôn giáo, triết học với nhiều phái ngoại đạo (Ni-kiền tử, Lõa thể phái, Bà-la-môn giáo) nên Đức Phật gặp nhiều sự chống đối, nhiều lần phải tranh luận với ngoại đạo.Một sự kiện tiêu biểu là cuộc tranh luận tại cung vua Ba-tư-nặc (Pasenadi), khi ngoại đạo đưa ra nhiều câu hỏi siêu hình (vũ trụ hữu hạn hay vô hạn, linh hồn và thân xác có phải một hay khác nhau…). Đức Phật chỉ rõ sự vô ích của những tranh luận siêu hình, khẳng định con đường thực tiễn: Tứ Diệu Đế và Bát Chánh Đạo…Từ đó, Nhiều người bỏ ngoại đạo theo Phật biến Xá Vệ trở thành nơi Phật pháp được củng cố vững chắc, vượt lên trên các trào lưu triết học khác.
📍(Vào đây để đến Vị trí Tháp đấu Pháp - Nội cung thành Xá Vệ xưa)
(📷 vào đây để Tháp đấu pháp chính là Cung của vua Ba Tư Nặc xưa)

(📷 vào đây để xem ảnh Tháp Đấu Pháp)

(📷 vào đây để xem ảnh Tháp Đấu Pháp)

📘 Đọc toàn văn cuốn sách: Đức Phật Lịch Sử (bản PDF)

📥 Tải về bản PDF

🙏 Xin cảm ơn quý vị — quay về trang chủ: Quay về trang chủ