THÀNH CÂU THI NA - ĐỨC PHẬT NHẬP ĐẠI BÁT NIẾT BÀN

Qua khỏi con sông, Đức Phật cùng Ngài Anan tiếp tục đi về câu thi Na, đến Pāvā - nhà cư sĩ Thuần-đà. (📍vào đây để đến nhà ông Thuần đà trên bản đồ google map) Ông là một thợ rèn thuần thành. Với lòng chí thành, ông dâng lên Đức Phật và Tăng đoàn bữa cúng dường “Sūkaramaddava” - mà sau này Phật giáo phát triển gọi Pháp cúng dường cao quí. Có nhiều diễn giải khác nhau về bữa thọ thực cuối cùng này, ban biên tập xin chọn theo nghĩa sát với lịch sử nhất, cụ thể:
• “Sūkaramaddava” tiếng Ấn cổ là một món ăn mềm đặc biệt – đúng tên món ăn mà ông Thuần-đà thành tâm dâng cúng Đức Phật trong bữa cúng dường cuối cùng. Về mặt ngôn ngữ gốc: từ “maddava” có nghĩa là “mềm / dễ ăn”, còn “sūkāra” là “heo” nên nghĩa đen thiên về hiểu thành “món thịt heo mềm”.
• Đức Phật thọ nhận vì tôn trọng lòng thành – Khi dùng món ăn này, Đức Phật rất nhạy cảm do thân thể Ngài đã yếu, món ăn cũng không ổn, có lẽ Ngài đã nhận thấy vấn đề này nhưng Ngài vẫn thọ thực với tất cả sự trân trọng và lòng từ bi, để không làm tổn thương tâm chí thành của người cúng dường, đây cũng là lí do mà Ngài:
• Dặn A-nan chôn bỏ phần còn lại – Sau khi thọ dụng, Đức Phật dạy Tôn giả A-nan hãy chôn phần còn lại dưới đất, không để ai khác dùng, để tránh gây hại cho đại chúng.
• Khẳng định công đức để tôn vinh và bảo vệ ông Thuần-đà vì lòng thành kính của ông: Đức Phật lo rằng mọi người sẽ trách cứ ông Thuần-đà, nên Ngài tuyên bố: “Có hai bữa cúng dường tối thắng: bữa đầu tiên sau khi Như Lai thành đạo, và bữa cuối cùng trước khi Như Lai nhập Niết-bàn.” Nhờ vậy, công đức cúng dường của ông Thuần-đà được xác định là tối thượng, xuất phát từ tâm chân thật và kính trọng sâu xa.
Từ thời vua A Dục, Ngài đã cho dựng những tháp tưởng niệm địa điểm thánh tích này

LẦN TẨY TRẦN CUỐI CÙNG

✅ Sau khi thọ bữa cúng dường cuối cùng tại Pāvā - nhà cư sĩ Thuần-đà, Đức Thế Tôn cùng Tôn giả A-nan và chúng đệ tử tiếp tục hành trình về Kusinārā. Trên đường đi, Ngài dừng lại bên bờ sông Kakuttha (Hy Liên). Tại đây, Đức Thế Tôn bước xuống dòng nước mát, tự mình tắm gội, uống nước để thanh lọc thân tâm. Sau đó, Ngài lên bờ, đi vào rừng xoài gần đó và dạy Tôn giả Cundaka:
“Này Cundaka, hãy gấp chiếc y thượng của Như Lai làm bốn, trải xuống nơi này. Thân Như Lai mỏi mệt, muốn nghỉ lại chốc lát.” rồi Ngài cạo tóc, cạo râu, thay y áo mới, rồi an tĩnh nghỉ ngơi, chuẩn bị cho những bước cuối cùng của hành trình trở về Niết-bàn. Sau lần tẩy trần cuối cùng này, Đức Phật cùng Tăng đoàn tiếp tục đi về phía Câu Thi Na. Khi đến làng Câu-thi-na (Kusinara) của bộ tộc Malla, nơi bờ bên kia sông Hiranyavati, Đức Thế Tôn biết rằng thời khắc Niết-bàn của Ngài đã đến gần. Ngài dạy Tôn giả A-nan chuẩn bị một chỗ nằm, đầu hướng về phương Bắc, giữa hai cây Sa-la song thọ. Nghe vậy, Tôn giả A-nan, vị thị giả đã hầu cận Ngài suốt hai mươi năm, vô cùng đau xót. Đức Thế Tôn liền an ủi: “Này A-nan, chớ nên sầu não. Tánh của các pháp vốn vô thường, hễ có sinh ắt có diệt. Vạn hữu đều mang trong mình mầm mống đoạn diệt. Nay Ta cũng đã già yếu, tuổi đã tám mươi, hành trình trụ thế sắp viên mãn. Cũng như một cỗ xe cũ kỹ chỉ có thể vận hành nhờ sự sửa chữa và chăm sóc thêm, thân tứ đại này của Như Lai cũng chỉ còn duy trì được nhờ nhiều sự chăm sóc. Đó là lẽ tự nhiên.” Địa điểm này hiện trở thành công viên di sản cho cả vùng:

ĐỨC PHẬT NHẬP NIẾT BÀN

✅Ngay cả khi đã sắp yên vị giữa hai cây Sala, Trước giờ phút Niết-bàn, Đức Thế Tôn vẫn mở rộng cửa từ bi để độ sinh. Người đệ tử cuối cùng là Tu-bạt-đà-la (Subhadda), một đạo sĩ già. Nghe tin Đức Phật sắp viên tịch, ông liền đến xin yết kiến. Tôn giả A-nan lo ngại Ngài mệt nên định ngăn lại, nhưng Đức Phật bảo: “Thôi được, hãy để ông ấy vào. Dù ông ta là người cuối cùng, cũng đáng được nghe Chánh pháp.”Ngài giảng cho Tu-bạt-đà-la về Bát Chánh Đạo là con đường duy nhất đưa đến giải thoát. Ngay trong đêm ấy, Tu-bạt-đà-la chứng quả A-la-hán, trở thành vị đệ tử sau cùng của Đức Phật.
Trước khi Niết bàn, Đức Phật dạy Anan những điều cần ghi nhớ sau cùng:
Những lời dạy cuối cùng ✨Này A Nan, chỗ nương tựa của giáo đoàn là Chánh Pháp, không phải ở một vị giáo chủ – các Thầy đừng cất công tìm một chỗ nương tựa nào khác ngoài Chánh Pháp. Mỗi người phải tự lấy Chánh Pháp làm nơi nương tựa, phải sống theo Chánh Pháp. Phải biết sống theo tự tâm thanh tịnh của chính mình. Này A Nan, Phật, Pháp, Tăng đều có sẵn trong mỗi người chúng ta; Khả năng giác ngộ là Phật, Pháp môn tu học là Pháp, Tinh tấn thực hành là Tăng. Không ai có thể cướp giật Phật, Pháp, Tăng ra khỏi tâm can quý Thầy được. Dù trời đất có nghiêng ngả, tựa nương Tam Bảo nơi mỗi người vẫn còn nguyên vẹn. Đó là nơi nương tựa an ổn nhất của quý Thầy. Vị khất sĩ trở về an trú trong chánh niệm, quán chiếu thân thể, cảm thọ, tâm ý và đối tượng của tâm ý – đó là vị khất sĩ đang ở nơi nương tựa vững chắc nhất.✨
Ngày nay, Phật tích này ngày càng được trùng tu, hiện quần thể bao gồm:
- Chùa Niết bàn hình ống duy nhất khác biệt các lối kiến trúc chùa khác, bên trong an trí tượng Phật Niết bàn
- Đằng sau Chùa Niết bàn là Tháp Xá lợi mà nền tháp đầu tiên được xây dựng từ thời vua A Dục
- Sau tháp Xá Lợi là Tháp Anan, địa điểm được cho chính xác là nơi Đức Phật nhập Niết Bàn giữa hai cây sala