AJANTA - HỆ THỐNG HANG ĐỘNG KÌ VĨ được Unesco công nhận là di sản thế giới
📍(Vào đây để đến vị trí hệ thống hang động Ajanta)Chùa hang Ajanta tọa lạc ở lưng chừng núi, bên dưới hang động là dòng sông Waghora uốn khúc. Hang động được bố trí theo dạng hình móng ngựa, khoét sâu vào bên trong vách núi đá thẳng đứng cao 76m. Di tích hang động Ajanta có tất cả 30 hang, bao gồm điện thờ Phật giáo và các khu phụ cận. Các nhà khảo cổ đã đánh dấu các hang theo số thứ tự. Quần thể hang động Ajanta không được tạo dựng trong một thời kỳ liên tục nên các nhà nghiên cứu phân chia các hang động theo từng thời kỳ xây dựng. Cụm hang được tạo dựng vào giai đoạn đầu thế kỷ II trước Công nguyên gồm hang số 8,9,10,12,13,15 mang nhiều màu sắc của Phật giáo nguyên thủy. Cụm hang sau được xây dựng vào thế kỷ V, mang màu sắc Phật giáo phát triển và một số hang vẫn đang dang dở chưa được hoàn tất. Mặc dù còn nhiều chỗ chưa hoàn thiện nhưng chùa hang vẫn là một trong những công trình lớn được tạo ra do bàn tay của con người. Một trong những điểm đặc biệt của quần thể hang động này chính là một số lượng khổng lồ những bức tượng điêu khắc về đạo Phật. Đây được coi là những tác phẩm hội họa đẹp nhất của nghệ thuật Phật giáo ở Ấn Độ.Các hang thờ Phật ở Ajanta có kích thước khác nhau, trong đó hang lớn nhất có diện tích khoảng 16m2, được đục khoét một cách vuông vức. Việc xây dựng các chùa hang này cũng có sự khác nhau rất lớn, có những chùa được xây dựng một cách đơn giản nhưng cũng có những chùa được xây dựng khá công phu và tinh xảo. Một vài chùa được tạo mái vòm nhưng cũng có chùa không có. Nhưng phần thiết yếu mà một ngôi chùa phải có đó là nơi thờ Phật. Trong giai đoạn Vakataka (khoảng 465–480 SCN), những nơi thờ tự Phật ít được để tâm xây dựng bởi vì những nơi có mặt bằng rộng rãi thì thường được dùng làm nơi ăn ở và tụ tập tín đồ... Sau đó, các nơi thờ Phật mới được xây dựng nhiều hơn. Các nơi thờ Phật thường được xây dựng dựa lưng vào vách đá phía sau ở trung tâm của ngôi chùa và trên mỗi nơi thờ tự thường đặt một bức tượng Phật ngồi bằng đá. Không chỉ có các hang động, Ajanta đặc biệt nổi danh với những bức bích họa trên vách đá và trần hang. Tổng cộng ở Ajanta có đến 500 bức. Màu sắc tranh được làm từ các chất khoáng và các chất có nguồn gốc thực vật nên vừa hài hòa, vừa tương phản mà vẫn tươi nguyên qua mấy ngàn năm. Toàn bộ các bức tranh đều tập trung thể hiện cuộc đời đức Phật và thể hiện các câu chuyện tiền thân của Ngài (trong đó có nhiều kiếp là các con vật, nhiều kiếp là những con người có xuất thân khiêm tốn). Vì thế, tuy đều gắn với đề tài Phật giáo nhưng các bức tranh không chỉ giới hạn trong cuộc sống tăng viện mà bao trùm hiện thực rộng lớn hơn: cả cuộc sống cung đình, cuộc sống của bao người bình dị nơi thị thành thôn xóm, thế giới chim thú, cỏ hoa và cả thế giới của các tiên nữ, các tạo vật thần linh trên thiên giới nữa. Một cuộc sống sôi nổi, hưng phấn và đầy đam mê. Những thiếu nữ trong tranh Ajanta được thể hiện rất quyến rũ với những đường cong mềm mại, thần thái sinh động từng ánh mắt, từng nét môi say đắm và e lệ. Các nghệ nhân còn khéo lợi dụng sự phân bố ánh sáng để người xem khi chuyển dịch vị trí có thể thấy nhân vật trong tranh như chớp mắt, hé cười, hết sức sống động. Có thể nói, nghệ thuật Phật giáo đã sử dụng vẻ đẹp của thế giới vật chất như một phương tiện để hướng đạo khát vọng của các tín đồ trở về với vẻ đẹp tâm linh của đấng giác ngộ.
(📷 vào đây để xem sơ đồ hệ thống hang Ajanta)
(📷 vào đây để xem sơ đồ và bố trí từng hang)
✅Hang số 1 là Tăng Xá – Xây dựng vào thế kỉ thứ V: Hang tiêu biểu nhất về tranh; Bồ tát Quán Thế Âm & Bồ Tát Kim Cang Thủ khổ lớn; nhiều Jataka (Sibi, Sankhapala, Mahajanaka, Mahaummagga, Champeyya), tích Mara cám dỗ, Thần biến Xá-vệ, truyện Nanda
(📷 vào đây để xem ảnh hang số 1)
(📷 vào đây để xem ảnh hang số 1)
(📷 vào đây để xem ảnh hang số 1)
(📷 vào đây để xem ảnh hang số 1)
(📷 vào đây để xem ảnh hang số 1)
(📷 vào đây để xem ảnh hang số 1)
✅Hang số 2 là Tăng Xá – 475–477: Nổi tiếng “tinh thần nữ tính”; tượng Hariti; tranh Hamsa, Vidhurapandita, Ruru, Kshanti, Giấc mộng Maya, Ashtabhaya Avalokitesvara. Nhiều khả năng do nữ thí chủ bảo trợ
(📷 vào đây để xem ảnh hang số 2)
(📷 vào đây để xem ảnh hang số 2)
(📷 vào đây để xem ảnh hang số 2)
✅Hang số 3 là Tăng Xá (dang dở) – ≈477: Chỉ mới mở tiền đình có cột, bỏ dở sau khi Harisena mất
(📷 vào đây để xem ảnh hang số 3)
(📷 vào đây để xem ảnh hang số 3)
(📷 vào đây để xem ảnh hang số 3)
✅Hang số 4 là Tăng Xá (lớn nhất) – XÂY DỰNG VÀO THẾ KỈ THỨ V: Đại sảnh đồ sộ, có Phật thuyết pháp; Cảnh Bồ Tát Quán Thế Âm cứu khổ chúng sinh; từng sập trần một phần nên còn dở dang
(📷 vào đây để xem ảnh hang số 4)
(📷 vào đây để xem ảnh hang số 4)
(📷 vào đây để xem ảnh hang số 4)
(📷 vào đây để xem ảnh hang số 4)
✅Hang số 5 là Tăng Xá (dang dở) – 465 & 475: Gãy mạch đá nên bỏ; khung cửa chạm phụ nữ & Thủy quái rất tinh; sau đó chuyển lực sang làm hang 6.
(📷 vào đây để xem ảnh hang số 5)
(📷 vào đây để xem ảnh hang số 5)
✅Hang số 6 là Tăng Xá 2 tầng – 460s–470s: Cả hai tầng đều có chính điện; tranh/tượng Thần biến Xá-vệ, Mara cám dỗ; tầng trên nhiều tượng cúng tiến. Dấu ấn ban đầu của Phật giáo Phật giáo
(📷 vào đây để xem ảnh hang số 6)
(📷 vào đây để xem ảnh hang số 6)
✅Hang số 7 là Tăng Xá xây dựng từ khoảng 469–478 SCN: Mặt tiền hai tiền sảnh; trong hàng chục tượng Phật (một phần mô tả Thần biến Xá-vệ); thánh điện Phật thuyết pháp
(📷 vào đây để xem ảnh hang số 7)
(📷 vào đây để xem ảnh hang số 7)
✅Hang số 8 không có đền thờ và hầu hết mặt tiền đã sụp đổ từ lâu. Hang động số 8 được coi là một hang động Tiểu thừa cổ hơn, giống như hang động số 9 và số 10. Tuy nhiên, nó được xây dựng vào khoảng năm 462-465 sau Công nguyên.
(📷 vào đây để xem ảnh hang số 8)
(📷 vào đây để xem ảnh hang số 8)
✅Hang số 9 là Điện thờ – XÂY DỰNG VÀO THẾ KỈ THỨ 1 SCN: Tiền kỳ; gian hậu cung bán nguyệt với stupa trơn; có di tích gắn mái gỗ trước kia; còn tranh cổ sớm & phù điêu linh thú.
(📷 vào đây để xem ảnh hang số 9)
(📷 vào đây để xem ảnh hang số 9)
(📷 vào đây để xem ảnh hang số 9)
(📷 vào đây để xem ảnh hang số 9)
✅Hang số 10 là Điện thờ (rất lớn) – XÂY DỰNG VÀO THẾ KỈ THỨ 1 TCN: 39 cột bát giác, lối nhiễu stupa; nhiều văn bia cúng dường; tranh voi trắng 6 ngà Saddanta, và hiếu tử Shyama bị thương (từ kỳ sớm & cải biên kỳ sau). .
(📷 vào đây để xem ảnh hang số 10)
(📷 vào đây để xem ảnh hang số 10)
(📷 vào đây để xem ảnh hang số 10)
(📷 vào đây để xem ảnh hang số 10)
✅Hang số 11 là Tăng Xá – xây dựng khoảng từ 462–478 SCN: Hành lang có phù điêu Phật; sảnh với băng ghế đá mở vào 6 phòng.
(📷 vào đây để xem ảnh hang số 11)
(📷 vào đây để xem ảnh hang số 11)
✅Hang số 12 là Tăng Xá XÂY DỰNG VÀO THẾ KỈ THỨ 1 TCN: Kiểu không thánh điện (đặc trưng thời Satavahana - 2 TCN –> 2 SCN).
(📷 vào đây để xem ảnh hang số 12)
(📷 vào đây để xem ảnh hang số 12)
✅Hang số 13 là Tăng Xá (nhỏ) xây từ thời đầu: Sảnh + 7 phòng, mỗi phòng 2 giường đá; phần mặt tiền hư hại.
(📷 vào đây để xem ảnh hang số 13)
(📷 vào đây để xem ảnh hang số 13)
✅Hang số 14 là Tăng Xá (dang dở): Trên hang 13; khung cửa chạm sala-bhanjika tức hình tượng “cô gái đứng tựa cây sala”. Đây cũng là dòng giai thoại mẹ Maya hái hoa đản sinh Thái Tử
(📷 vào đây để xem ảnh hang số 14)
(📷 vào đây để xem ảnh hang số 14)
(📷 vào đây để xem ảnh hang số 14)
✅Hang số 15 là Tăng Xá (hoàn chỉnh): Sảnh 8 phòng, tiền sảnh cột; chánh điện Phật ngồi simhāsana - tòa tối thượng của bậc Đại giác, vượt trên tất cả các vương giả thế gian.
(📷 vào đây để xem ảnh hang số 15)
(📷 vào đây để xem ảnh hang số 15)
(📷 vào đây để xem ảnh hang số 15)
✅Hang số 16 là Tăng Xá chủ chốt – XÂY DỰNG VÀO THẾ KỈ THỨ V: Do tể tướng Vakataka dâng cúng; Chuyện tiền thân Đức Phật là voi Hasti, là người đại trí (Mahaummagga), chuyện Đức Phật khéo léo giáo hóa cho Nanda, Sujata, giấc mộng Maya, v.v. Quy mô & bố cục hang này ảnh hưởng đến toàn khu.
(📷 vào đây để xem ảnh hang số 16)
(📷 vào đây để xem ảnh hang số 16)
(📷 vào đây để xem ảnh hang số 16)
(📷 vào đây để xem ảnh hang số 16)
✅Hang số 17 là Tăng Xá lớn – XÂY DỰNG VÀO THẾ KỈ THỨ V: Bảo tồn tranh Chuyện tiền thân Đức Phật tốt nhất như voi sáu ngà, Hoàng tử Vessantara bố thí ba la mật hay bài học tha thứ của hươi thần Sarabha…); văn bia ghi rõ ngài Upendragupta cúng dường hang này. Ngoài ra, các cột & mái trang trí của hang này khá phức tạp.
(📷 vào đây để xem ảnh hang số 17)
(📷 vào đây để xem ảnh hang số 17)
(📷 vào đây để xem ảnh hang số 17)
(📷 vào đây để xem ảnh hang số 17)
(📷 vào đây để xem ảnh hang số 17)
✅Hang số 18 là Phòng chữ nhật nhỏ – XÂY DỰNG VÀO THẾ KỈ THỨ V: Sảnh nhỏ, đơn giản.
(📷 vào đây để xem ảnh hang số 18)
(📷 vào đây để xem ảnh hang số 18)
(📷 vào đây để xem ảnh hang số 18)
(📷 vào đây để xem ảnh hang số 18)
✅Hang số 19 là Điện thờ – XÂY DỰNG VÀO THẾ KỈ THỨ V: Mặt tiền chạm trổ; Các tháp có tượng Phật đứng trước; vòm mái gờ chỉ mô phỏng gỗ; không gian thị giác ngoạn mục.
(📷 vào đây để xem ảnh hang số 19)
(📷 vào đây để xem ảnh hang số 19)
(📷 vào đây để xem ảnh hang số 19)
(📷 vào đây để xem ảnh hang số 19)
(📷 vào đây để xem ảnh hang số 19)
✅Hang số 20 là Tăng Xá – XÂY DỰNG VÀO THẾ KỈ THỨ V: Diễn tiến song song với 17 & 19; nổi bảy Phật trên lanh tô; nhiều chi tiết độc đáo ở khung cửa.
(📷 vào đây để xem ảnh hang số 20)
(📷 vào đây để xem ảnh hang số 20)
(📷 vào đây để xem ảnh hang số 20)
✅Hang số 21 là Tăng Xá lớn – XÂY DỰNG VÀO THẾ KỈ THỨ V: 12 phòng tăng, các phiến đá từ tường giả cột (cột–pilaster) chạm vũ nữ apsara, rắn thần Nagaraja/Nagarani; Chánh điện có Phật thuyết pháp..
(📷 vào đây để xem ảnh hang số 21)
(📷 vào đây để xem ảnh hang số 21)
(📷 vào đây để xem ảnh hang số 21)
(📷 vào đây để xem ảnh hang số 21)
✅Hang số 22 Tăng Xá nhỏ – XÂY DỰNG VÀO THẾ KỈ THỨ V: Tranh Chưa Phật & Ngài Di-lặc; văn bia ghi chú mang tên Jayata trên tường chạm cột có thể là tên người cúng dường hang này.
(📷 vào đây để xem ảnh hang số 22)
(📷 vào đây để xem ảnh hang số 22)
✅Hang số 23 là Tăng Xá (dang dở): Mặt bằng gần hang 21; tượng vua và hoàng hậu rắn thần naga canh gác cửa khá đặc sắc.
(📷 vào đây để xem ảnh hang số 23)
(📷 vào đây để xem ảnh hang số 23)
✅Hang số 24 là Tăng Xá rất lớn (dang dở) – 467–477: Hang này chắc được nhiều nhóm thợ thi công cùng với nhau nên chỗ gần xong, chỗ thì mới bắt đầu... Hình nữ thần, yakṣa, nāga, makara, hoa sen. Có sự kết hợp nhiều lớp hình tượng (ví dụ: makara nhả ra hoa lá, trên đó lại có apsara hoặc thú thần) trên các đầu cột điêu khắc cực phức tạp; thánh điện Phật pralamba-padasana -Phật ngồi với hai chân thõng xuống kiểu giảng pháp vương giả trong Phật giáo phát triển chưa không phải kiểu kiết già.
(📷 vào đây để xem ảnh hang số 24)
(📷 vào đây để xem ảnh hang số 24)
(📷 vào đây để xem ảnh hang số 24)
(📷 vào đây để xem ảnh hang số 24)
✅Hang số 25 là Tăng Xá – XÂY DỰNG VÀO THẾ KỈ THỨ V: Sảnh nhỏ, không có chánh điện, có sân kín và làm ở trên cao.
(📷 vào đây để xem ảnh hang số 25)
(📷 vào đây để xem ảnh hang số 25)
(📷 vào đây để xem ảnh hang số 25)
✅Hang số 26 là điện thờ rất lớn, niên đại cuối TK V – đầu TK VI. Toàn bộ hang gần như phủ kín điêu khắc với hủ đề Đại Bát Niết Bàn có tượng Phật nằm dài bên phải,đệ tử than khóc chung quanh; Cảnh Phật bị quân Māra quấy nhiễu trước khi thành đạo, được tạc nổi chi tiết trên vách. Tháp chính diện có tượng Phật ngồi trước mặt tháp (khác hẳn giai đoạn Nguyên thủy chỉ thờ tháp trơn). Đây là dấu hiệu rõ ràng của Đại thừa, khi tượng Phật đã trở thành trung tâm thay vì chỉ là tháp. Văn bia Có khắc tên Buddhabhadra, chắc là một vị tăng quan trọng quản lý hang cùng một đại thần của nước Asmaka (một tiểu quốc trong khu vực Deccan thời đó), thể hiện có sự bảo trợ chính trị–tôn giáo của giới cầm quyền địa phương
(📷 vào đây để xem ảnh hang số 26)
(📷 vào đây để xem ảnh hang số 26)
(📷 vào đây để xem ảnh hang số 26)
(📷 vào đây để xem ảnh hang số 26)
(📷 vào đây để xem ảnh hang số 26)
(📷 vào đây để xem ảnh hang số 26)
✅Hang số 27 là Là Tăng xá nhỏ Có hành lang chính + một số phòng tăng, song không có chánh điện rõ rệt. Trên thực tế, Cave 27 thường được coi như một nhánh phụ của Cave 26, vì liền kề và có thể đã được khai mở đồng thời giai đoạn cuối Vākāṭaka (khoảng TK V). Một số học giả cho rằng hang 27 chỉ là khu ở phụ / ký túc cho tăng chúng trong thời kỳ Ajanta đông đúc.)
(📷 vào đây để xem ảnh hang số 27)
(📷 vào đây để xem ảnh hang số 27)
(📷 vào đây để xem ảnh hang số 27)
(📷 vào đây để xem ảnh hang số 27)
(📷 vào đây để xem ảnh hang số 27)
(📷 vào đây để xem ảnh hang số 27)
✅Chỉ là một hang nhỏ, dang dở chưa có kiến trúc đáng kể, chỉ mới mở phần tiền đình với dự kiến làm 1 điện thờ nhưng bỏ dở sau khi vua Harisena mất (≈480 SCN).
(📷 vào đây để xem ảnh hang số 28)
(📷 vào đây để xem ảnh hang số 28)
📘 Đọc toàn văn cuốn sách: Đức Phật Lịch Sử (bản PDF)
🙏 Xin cảm ơn quý vị — quay về trang chủ: Quay về trang chủ