Nepal – miền đất giao hòa Phật giáo và Ấn Độ giáo

📍(Vào đây để đến trung tâm của Katmandu - thủ đô Nepal)

Nepal - Vương quốc Himalaya đã từng là quốc gia quân chủ chuyên chế, sau đó chuyển sang chế độ cộng hòa dân chủ liên bang từ 2008 có hơn 100 nhóm dân tộc, 90 ngôn ngữ; trong đó dân Sherpa nổi tiếng gắn liền với leo núi Himalaya. Nepal mang nét văn hóa nghệ thuật Newar đặc sắc với kiến trúc gỗ chạm khắc tinh xảo. Nghệ thuật này phản ánh triết lý “sống cùng thần linh” – mỗi ngôi nhà, mỗi cửa sổ đều như nơi trú ngụ của thần hộ mệnh. Đến Nepal, nét văn hóa này thể hiện rõ qua cách kiến trúc:
• Cửa sổ, ban công, trụ cột được chạm khắc tinh vi hình hoa sen, thần linh Hindu, Phật, chim Garuda, rắn Naga.
• “Cửa sổ mắt cá nhân” (peacock window) nổi tiếng ở Bhaktapur – biểu tượng tuyệt tác của nghệ thuật Newar.
• Chùa tầng mái (pagoda style): ảnh hưởng sâu sắc đến Trung Hoa, Tây Tạng, Nhật Bản sau này. Đặc trưng: mái chồng nhiều tầng, dốc thoai thoải, đỉnh gắn biểu tượng thần linh.
Cửa ra vào đền thường là khung gỗ khắc dày đặc, kết hợp sơn mài, vàng lá, tạo cảm giác vừa uy nghi vừa gần gũi.
hóa Newar cũng là văn hóa của lễ hội đầy màu sắc như lễ hội Dashain (đậm chất Hindu), Tihar (Deepavali), và lễ Phật Đản tại Lumbini.
hóa Newar là kết quả của sự giao thoa Hindu – Phật giáo trong từng chi tiết của cuộc sống. Phật giáo Nepal chiếm 30% dân số cũng là Phật giáo Hindu+Phật thể hiện rõ trong từng ngôi chùa. Ngược lại, chúng ta cũng sẽ tìm thấy nét Phật giáo trong các ngôi đền thờ của đạo Hidu vốn chiếm đến gần 70% dân số Nepal.

Ngoài những địa điểm hành hương Phật tích quan trọng nhất như Vườn Lâm Tì Ni - Bồ Tát đản sanh (📘vào đây để xem về nơi Bồ Tát Đản sanh) Hay Kinh Thành Ca Tỳ La Vệ quê Nội Đức Thế Tôn (📘vào đây để xem về Ca Tỳ La Vệ) hay quê Ngoại của Đức Phật (📘xem thêm về quê ngoại Đức Phật) thì một trong những nơi chúng ta nên đến để có thể chiêm ngưỡng rõ nhất văn hóa Newar của người Nepal chính là quảng trường Durbar - trung tâm của thủ đô Katmandu - Nepal, đây là trung tâm đầu não về chính trị và tôn giáo của Nepal với những công trình kiến trúc mang đậm nét văn hóa Newar:
✅Quảng trường Durbar Square - Katmandu
(📷 vào đây để xem ảnh thắp đèn bơ cầu nguyện cho người quá vãng ở lễ hội ngày sinh của trời tại quảng trường Durbar)

Quảng trường Durbar - click để phóng to

Hoàng cung tại Quảng trường Durbar Katmandu Nepal

Hoàng cung tại Durbar - click để phóng to

(📷 vào đây để xem ảnh Hoàng cung tại quảng trường Durbar)
✅Sát bên Hoàng cung tại Quảng trường Durbar là đền Taleju Bhawani Temple (Đền Nữ thần Taleju). Đền dạng ba mái (1564), đặt trên bệ đá và cao 12 tầng. Đây là hình tượng mẫu mực của chùa theo văn hóa, trên cửa và trụ gỗ đều khắc thần thoại Hindu, nhưng lại lợp mái theo cách thức ván gỗ lại của Newar.

Đền thờ nữ thần Taleju tại Quảng trường Durbar Katmandu Nepal

Đền thờ nữ thần Taleju - click để phóng to

(📷 vào đây để xem ảnh Đền thờ nữ thần Taleju tại quảng trường Durbar)
(📷 vào đây để xem ảnh Đền thờ nữ thần Taleju tại quảng trường Durbar)
(📷 vào đây để xem ảnh Đền thờ nữ thần Taleju tại quảng trường Durbar)
(📷 vào đây để xem ảnh Đền thờ nữ thần Taleju tại quảng trường Durbar)
✅Đặc sắc văn hóa Newar còn thể hiện ở Kasthamandap (Ngôi đình từ một cây gỗ) được dựng từ một cây gỗ duy nhất, cho Kathmandu. Đình có bốn mái, sàn gỗ rộng, cửa sổ và cột chạm các vị thần bảo hộ và đã từng là nơi cộng đồng tụ tập, cũng có bàn thờ thần Hindu – điển hình đa chức năng của kiến trúc Newar.
📍(Vào đây để đến Ngôi đình từ một cây gỗ tại quảng trường Durbar-thủ đô Nepal)

Ngôi đình từ một cây gỗ tại Quảng trường Durbar Katmandu Nepal

Đền thờ từ 1 cây gỗ - click để phóng to

(📷 vào đây để xem ảnh Đền thờ từ 1 cây gỗ tại quảng trường Durbar)
(📷 vào đây để xem ảnh Đền thờ từ 1 cây gỗ tại quảng trường Durbar)
(📷 vào đây để xem ảnh Đền thờ từ 1 cây gỗ tại quảng trường Durbar)
(📷 vào đây để xem ảnh Đền thờ từ 1 cây gỗ tại quảng trường Durbar)
(📷 vào đây để xem ảnh Đền thờ từ 1 cây gỗ tại quảng trường Durbar)
✅Nét hòa hợp và giao thoa giữa Phật Giáo và Hindu giáo tại nepal thể hiện rõ nhất qua phong tục Nữ Thần Sống Kumari. Một bé gái thường từ 3–6 tuổi, phải có 32 tường tốt như: da không tỳ vết, tóc đen óng, mắt đen sáng, răng đều, lông mi dài, tiếng nói trong trẻo, dáng đi vững chắc, lòng bàn tay mềm mại, chưa từng chảy máu, chưa bệnh nặng, chưa mất răng sữa... và phải xuất thân từ gia đình Newar Phật giáo dòng dõi Thích ca nhưng phải lại biết đáp ứng yêu cầu nghi lễ Hindu. Sau khi được các tu sĩ Phật giáo Newar và Hindu tuyển chọn, bé sẽ trải qua thử thách tâm lí như qua đêm trong sân đền với mặt nạ thần Bhairava (hung tợn), để thử xem bé có sợ hãi không (biểu hiện sức mạnh thần linh); Quan sát phản ứng khi tiếp xúc với các biểu tượng tôn giáo, tượng thần...nếu vượt qua hết các thử thách, sẽ được công nhận làm Nữ thần sống Kumari. Khi trở thành Kumari, bé phải đến sống riêng trong Kumari Ghar, hầu như không ra ngoài trừ những dịp lễ rước. Mỗi ngày sẽ có tín đồ đến xin chúc phúc; Kumari ngồi trên ngai, ban tika (chấm đỏ) và lời chúc phúc cho muôn dân. Trong lễ hội quan trọng: Indra Jatra – Kumari được rước trên kiệu quanh thành phố, vua Nepal (trước kia) cũng phải nhận chúc phúc từ Kumari. Thời gian làm Kumari kéo dài cho đến khi bé dậy thì hoặc bị thương chảy máu ⇒ sẽ trở lại đời sống bình thường, và một Kumari mới được tuyển
📍(Vào đây để đến nơi ở của Kumari tại quảng trường Durbar-thủ đô Nepal)

Nữ thần Kumari - click để phóng to

(📷 vào đây để xem ảnh nữ thần Kumari và nơi ở của nữ thần tại quảng trường Durbar)
(📷 vào đây để xem ảnh nữ thần Kumari và nơi ở của nữ thần tại quảng trường Durbar)
(📷 vào đây để xem ảnh nữ thần Kumari và nơi ở của nữ thần tại quảng trường Durbar)
(📷 vào đây để xem ảnh nữ thần Kumari và nơi ở của nữ thần tại quảng trường Durbar)
(📷 vào đây để xem ảnh nữ thần Kumari và nơi ở của nữ thần tại quảng trường Durbar)
✅Indra Jātrā, còn được gọi là Yenyā Punhi, là lễ hội đường phố tôn giáo lớn nhất ở Kathmandu , Nepal nhân ngày sinh của thành phố cổ Kathmandu. Lễ kỷ niệm bao gồm hai sự kiện, Indra Jātrā và Kumāri Jātrā. Indra Jātrā được đánh dấu bằng các điệu múa mặt nạ của các vị thần và ác quỷ, biểu trưng cho các hình ảnh thiêng liêng và các hoạt cảnh tôn vinh vị thần Indra , vua của thiên đường. Trong lễ hội này, ba cỗ xe ngựa chở hình ảnh các vị thần Ganesh , Bhairava và Kumari , cùng với ban nhạc, đôi khi cả kiệu của Kumari sẽ được kéo dọc theo tuyến đường lễ hội qua Kathmandu trong ba ngày. Lễ rước bắt đầu vào khoảng 3 giờ chiều. Trong những ngày lễ hội, những người thân đã khuất cũng được tưởng nhớ trong qua Nghi thức Upāku Wanegu. Mọi nhà mang hương nhang đến các miếu và đền thờ, thắp đèn bơ nhỏ dọc theo hành trình lễ hội để tưởng nhớ người thân đã qua đời trong năm qua. Nhiều người vừa thắp đèn vừa hát tụng kinh cầu nguyện, như một cách để kết nối tâm linh với người đã khuất.

Lễ hội ngày sinh của trời - click để phóng to

đền Jagannath - click để phóng to

(📷 vào đây để xem ảnh đền Jagannath tại quảng trường Durbar)
(📷 vào đây để xem ảnh đền Jagannath tại quảng trường Durbar)
✅ Ngôi đền Hindu nổi tiếng nữa ở quảng trường Durbar là Shiva-Parvati Temple thể hiện sự kết hợp giữa tu tập khổ hạnh, quyền năng và tình yêu. Tuy chỉ là 1 ngôi đền nhỏ, tầng trên có ban công gỗ nhưng nét đặc biệt của ngôi đền là đôi vợ chồng Thần Shiva và nữ thần Parvati ngồi nhìn xuống quảng trường theo phong cách dân gian Newar kết hợp hình tượng Hindu khiến thần Linh trở nên khá gần gũi
📍(Vào đây để đến Shiva Parvati)

Đền Shiva Parvati - click để phóng to

(📷 vào đây để xem ảnh Đền Shiva Parvati tại quảng trường Durbar)
(📷 vào đây để xem ảnh Đền Shiva Parvati tại quảng trường Durbar)
✅ Đến Katmandu, không thể không nói đến thần bảo hộ cho Katmandu, đó là thần Hanuma. Ngôi đền Ashok Binayak Temple (Maru Ganesh) là 1 trong 4 ngôi đền thờ thần Hanuman bảo hộ cho Katmandu ở tứ phía, ngoại thành của khu vực trung tâm. Những đền thờ này thường nhỏ nhưng cũng được bao quanh bởi khung cửa gỗ chạm rắn Naga, lá sen – phong cách Newar dung dị.
📍(Vào đây để đến 1 trong tứ trấn Katmandu)

Hanuman -tứ trấn Katmandu - click để phóng to

(📷 vào đây để xem ảnh đền Hanuman -tứ trấn Katmandu)
✅ Lữ khách nên cố gắng ghé lễ Phật và chiêm bái các ngôi chùa Phật giáo tại Katmandu, nơi mà sự hòa hợp giữa Phật Giáo và Hindu giáo thể hiện đến từng ngõ ngách. Chùa Khỉ (vì có nhiều khỉ sinh sống) hay còn gọi là Swayambhunath (Monkey Temple, Kathmandu). Trọng tâm của chùa là Bảo Tháp với 13 tầng Tháp giác ngộ nhưng bao quanh lại là rất nhiều đền nhỏ theo truyền thống Hindu (linga, Harati Ajima…). Vòng quanh sân là các đền thờ Newar và trụ đá, lan can gỗ chạm; nghi thức dâng lễ cúng dường kiểu Newar diễn ra song song với các nghi thức Phật giáo. Theo truyền thuyết Newar, thung lũng Kathmandu xưa kia là một hồ nước, trong đó có một ngọn lửa trí tuệ tự nhiên bừng lên trên một bông sen. Bồ Tát Văn Thù đã dùng gươm trí huệ chém núi để thoát nước ra tại Chobar Gorge, biến hồ thành thung lũng. Bông sen ấy trở tự thành ngọn đồi Swayambhu, nơi mà người ta xây chùa khỉ hiện nay nên mới có tên là Swayambhunath còn gọi là “Stupa Tự Sinh”, linh thiêng nhất của Phật giáo Newar ở Kathmandu.
📍(Vào đây để đến chùa Swayambhunath)

Chùa khỉ Katmandu - click để phóng to

(📷 vào đây để xem ảnh chùa Swayambhunath)
(📷 vào đây để xem ảnh chùa Swayambhunath)
(📷 vào đây để xem ảnh chùa Swayambhunath)
(📷 vào đây để xem ảnh chùa Swayambhunath)
(📷 vào đây để xem ảnh chùa Swayambhunath)
(📷 vào đây để xem ảnh chùa Swayambhunath)
(📷 vào đây để xem ảnh chùa Swayambhunath)
(📷 vào đây để xem ảnh chùa Swayambhunath)
(📷 vào đây để xem ảnh chùa Swayambhunath)
(📷 vào đây để xem ảnh chùa Swayambhunath)
(📷 vào đây để xem ảnh chùa Swayambhunath)
(📷 vào đây để xem ảnh chùa Swayambhunath)
✅ Quanh Katmandu là các tháp chùa Kathesimbu Stupa (Thamel/Thahiti) hay một Swayambhunath thu nhỏ giữa phố cổ để độ cho người Phật giáo. Là chùa Phật giáo nhưng quanh tháp lại là miếu thờ Bhairava - một hiện thân hủy diệt của thần Shiva và thần may mắn tài lộc Ganesh (Hindu) xen cùng bánh xe cầu nguyện và bảo tháp phụ – đặc trưng giao thoa giữa Hindu giáo và Phật giáo. Kiến trúc sân chùa bằng gỗ, cửa khung dày, ngũ Phật được khắc trên hình vòm cửa theo kiểu nghi thức torana.

Chùa Kathesimbu - click để phóng to

(📷 vào đây để xem ảnh Chùa Kathesimbu)
✅ Tu viện Phật giáo lớn nhất Katmandu là Itum Bahal (Itumbahal, khu Asan hay còn gọi là Blue Buddha). Tu viện Newar này có sân gạch, hành lang gỗ, cột – lan can – cửa sổ chạm dày đặc hoa văn. Trong sân có cả miếu thờ thần Shiva, đền thờ bà chúa khu đó theo tín ngưỡng Ajima (Hindu) bên cạnh các Tháp Thờ Phật tạo thành một khu tôn giáo đan xen.
📍(Vào đây để đến chùa Itum Bahal)

chùa Itum Bahal - click để phóng to

(📷 vào đây để xem ảnh chùa Itum Bahal)
(📷 vào đây để xem ảnh chùa Itum Bahal)
(📷 vào đây để xem ảnh chùa Itum Bahal)
(📷 vào đây để xem ảnh chùa Itum Bahal)
(📷 vào đây để xem ảnh chùa Itum Bahal)
(📷 vào đây để xem ảnh chùa Itum Bahal)
(📷 vào đây để xem ảnh chùa Itum Bahal)
(📷 vào đây để xem ảnh chùa Itum Bahal)
(📷 vào đây để xem ảnh chùa Itum Bahal)
(📷 vào đây để xem ảnh chùa Itum Bahal)
(📷 vào đây để xem ảnh chùa Itum Bahal)
(📷 vào đây để xem ảnh chùa Itum Bahal)
(📷 vào đây để xem ảnh chùa Itum Bahal)
(📷 vào đây để xem ảnh chùa Itum Bahal)
✅ Tu viện Phật giáo thì gắn liền với tín ngưỡng Hindu, vậy tu viện Hindu thì sao? hãy ghé thăm đền thờ Seto Machhindranath (Janabahaa Dyo, gần Indra Chowk). Dù là 1 vị thần của Hindu, nhưng Phật giáo Newar Nepal lại thờ Seto Machhindranath như thờ và cầu Ngài Quán Thế Âm Bồ Tát. Trong lễ rước kiệu khổng lồ dành cho thần Seto Machhindranath, nghi lễ Hindu đan với tụng chú – cúng đèn của Phật giáo; Đền thờ này có kiến trúc gỗ mặt tiền Newar dày đặc phù điêu.
📍(Vào đây để đến đền thờ Seto Machhindranath)

Đền thờ Seto Machhindranath - click để phóng to

(📷 vào đây để xem ảnh Đền thờ Seto Machhindranath)
(📷 vào đây để xem ảnh Đền thờ Seto Machhindranath)
(📷 vào đây để xem ảnh Đền thờ Seto Machhindranath)
(📷 vào đây để xem ảnh Đền thờ Seto Machhindranath)
(📷 vào đây để xem ảnh Đền thờ Seto Machhindranath)
(📷 vào đây để xem ảnh Đền thờ Seto Machhindranath)
✅ Quảng trường Boudhanath (Boudha) – trung tâm Kim Cang thừa với đại bảo tháp Mandala; vòm trắng – harmikā – 13 bậc – đỉnh lọng; bốn mặt khắc đôi mắt trí tuệ. Đây là 1 khu vực dành cho việc kinh hành kora vòng theo chiều kim đồng hồ cùng việc quay bánh xe mani; Bao quanh bảo tháp là các tu viện Tây Tạng, xưởng tranh thangka, hàng quán kinh doanh ăn uống và lưu niệm. Trước khi trở thành trung tâm của Kim Cương Thừa, khu vực này vốn là trung tâm của Phật giáo Newar, vì vậy vẫn còn nhiều điện thờ Newar và thợ chạm gỗ bản địa trong các ngõ xung quanh Đại bảo tháp. Trên gần đỉnh Bảo tháp có vẽ hình “Đôi mắt” với tên gọi là “All-Seeing Eyes”. Người Newar thường gọi là Jhyāne Aankha (mắt trí tuệ). Vẽ trên bốn mặt của harmikā, biểu thị trí huệ quán chiếu khắp mười phương. Đôi mắt trên tháp và Tháp kết cấu thành:
o Hai mắt nửa khép: sự tỉnh thức nội quán – thiền định (samādhi) kết hợp từ bi hướng ra đời.
o Dấu “mũi” uốn cong thực ra là chữ số १ (một) của Nepal ⇒ biểu tượng Con Đường Duy Nhất hướng giác ngộ; cũng gợi nhất như (tánh không–nhất thể).
o Chấm “mắt thứ ba” (ūrṇā) giữa hai chân mày: trí huệ bát nhã thấy tánh không của vạn pháp.
o 13 bậc trên tháp nhọn: 13 địa bồ-tát – các nấc tiến tu đến Phật quả.
o Vajra (kim cang chùy) trước nền stupa Swayambhu: bất hoại – kiên cố của trí huệ.
o Cờ ngũ sắc: năm yếu tố/Ngũ Trí Phật (không–gió–lửa–nước–đất) lan tỏa mantra theo gió.
📍(Vào đây để đến Đại Bảo Tháp Boudhanath ở Katmandu)

Đại Bảo Tháp Boudhanath ở Katmandu - click để phóng to

(📷 vào đây để xem ảnh Đại Bảo Tháp Boudhanath ở Katmandu)
(📷 vào đây để xem ảnh Đại Bảo Tháp Boudhanath ở Katmandu)
(📷 vào đây để xem ảnh Đại Bảo Tháp Boudhanath ở Katmandu)
(📷 vào đây để xem ảnh Đại Bảo Tháp Boudhanath ở Katmandu)
(📷 vào đây để xem ảnh Đại Bảo Tháp Boudhanath ở Katmandu)
(📷 vào đây để xem ảnh Đại Bảo Tháp Boudhanath ở Katmandu)
(📷 vào đây để xem ảnh Đại Bảo Tháp Boudhanath ở Katmandu)
(📷 vào đây để xem ảnh Đại Bảo Tháp Boudhanath ở Katmandu)
(📷 vào đây để xem ảnh Đại Bảo Tháp Boudhanath ở Katmandu)
(📷 vào đây để xem ảnh Đại Bảo Tháp Boudhanath ở Katmandu)
✅Everest – Đỉnh Trời Linh Thiêng của Himalaya - tiếng Nepal gọi là Sagarmatha – “Trán Trời”, tiếng Tây Tạng gọi là Chomolungma – “Mẹ Thần Núi” là đỉnh núi cao nhất thế giới với độ cao 8.848,86 m. Nằm trên ranh giới Nepal – Tây Tạng, Everest không chỉ là biểu tượng thiên nhiên hùng vĩ mà còn là điểm đến thiêng liêng trong tâm thức của người dân Himalaya. Với cộng đồng Sherpa, ngọn núi được xem là chốn trú ngụ của thần linh; với khách hành hương và du khách, đây là hành trình chạm vào “nóc nhà thế giới”, nơi con người cảm nhận sự nhỏ bé trước bao la vũ trụ. Từ thủ đô Kathmandu, du khách có thể trải nghiệm chuyến bay ngắm Everest từ trên không (✈️(Tham khảo du ngoạn Everest bằng máy bay từ Katmandu của Buddha Air trong 1 tiếnbay), hoặc trekking đến Everest Base Camp – cung đường huyền thoại đưa bước chân đi qua những bản làng Sherpa, những tu viện cổ kính và những thung lũng băng tuyết kỳ vĩ. Dù chiêm ngưỡng từ xa hay trực tiếp đặt chân đến, Everest luôn hiện hữu như một biểu tượng vĩnh cửu của sự hùng thiêng, thử thách và khát vọng chinh phục..
📍(Vào đây để đến đỉnh cao nhất Everest)

Đỉnh Everest - click để phóng to

(📷 vào đây để xem ảnh Núi Everest)
(📷 vào đây để xem ảnh Núi Everest)
(📷 vào đây để xem ảnh Núi Everest)
(📷 vào đây để xem ảnh Núi Everest)
(📷 vào đây để xem ảnh Núi Everest)
(📷 vào đây để xem ảnh Núi Everest)
(📷 vào đây để xem ảnh Núi Everest)
(📷 vào đây để xem ảnh Núi Everest)
(📷 vào đây để xem ảnh Núi Everest)
✅Mustang – Vương quốc cổ trong sắc trời xanh bất tận nằm ở rìa tây bắc Katmandu, giáp Tây Tạng, vùng Mustang hiện ra như một “sa mạc trên núi cao”: trời xanh trong vắt, mây thưa thớt, ánh nắng chan hòa trên những dãy núi đá vàng đỏ. Khác hẳn cảm giác băng tuyết Himalaya, Mustang mang đến một vẻ đẹp lạ lẫm: những vách núi dựng đứng, hẻm sâu khô cằn, đan xen cùng làng mạc nhỏ bé với tu viện sơn đỏ nổi bật giữa nền trời trong. Thủ phủ Lo Manthang, từng là kinh đô của vương quốc Mustang, nay vẫn giữ nguyên dấu ấn thời trung cổ với tường thành đất nâu, gompa cổ kính và những con đường nhỏ tĩnh lặng. Đến Mustang, du khách như lạc vào khung cảnh điện ảnh – nơi màu xanh bất tận của bầu trời và màu đất rực rỡ của núi đá hòa thành một bức tranh kỳ vĩ hiếm nơi nào có được.
📍(Vào đây để đến Mustang thượng)

Mustang thượng - click để phóng to

(📷 vào đây để xem ảnh Mustang thượng)
(📷 vào đây để xem ảnh Mustang thượng)
(📷 vào đây để xem ảnh Mustang thượng)
(📷 vào đây để xem ảnh Mustang thượng)
(📷 vào đây để xem ảnh Mustang thượng)
(📷 vào đây để xem ảnh Mustang thượng)
(📷 vào đây để xem ảnh Mustang thượng)

📘 Đọc toàn văn cuốn sách Đức Phật Lịch Sử để hiểu hơn về Đức Phật và Lịch sử Phật Giáo!: Đức Phật Lịch Sử (bản PDF)

📥 Tải về bản PDF

🙏 Xin cảm ơn quý vị — quay về trang chủ: Quay về trang chủ